Το κεράσι έχει υπάρξει παντού στην ανθρώπινη ιστορία. Από αγγλοσαξονικά κάλαντα, που περιγράφουν τον αγέννητο Ιησού να ζητά από τις κερασιές να χαμηλώσουν στο ύψος της Παναγίας ώστε να φτάσει τους καρπούς, μέχρι το κόψιμο των κλαδιών της κερασιάς στις 4 Δεκεμβρίου στην Τσεχία και στη Σλοβακία, το διάσημο φρούτο έχει αφήσει το στίγμα του στα έθιμα του Χριστιανισμού. Στην Ευρώπη του Μεσαίωνα, χρησιμοποιούνταν ευρέως για να αρωματίσει τα αλκοολούχα ποτά, ενώ στην επεξεργασμένη του μορφή, αποτέλεσε μία από τις πρώτες μορφές τσίχλας! Στην ιατρική, χρησιμοποιούνταν για να θεραπεύσει το βήχα και στην ενδυματοποιία για την παραγωγή διαφόρων αποχρώσεων του κόκκινου.
Κανένας πολιτισμός δεν έχει τιμήσει ωστόσο το κεράσι, περισσότερο από τους πολιτισμούς της Ανατολικής Ασίας. Καθ’ όλη τη διάρκεια του Απριλίου, λαμβάνει χώρα το φεστιβάλ του Hanami (花見), που οργανώνεται παράλληλα με το άνθισμα των πρώτων κερασιών. Πολύ μακριά από τη χώρα προέλευσής του, σήμερα ήταν η πρώτη μέρα του Hanami στο Παρίσι, που, λόγω κλιματικών συνθηκών, ακολουθεί τον εορτασμό σε Κίνα και Ιαπωνία, περίπου κατά δύο εβδομάδες.
Οι πρώτοι εορτασμοί του Hanami ξεκίνησαν γύρω στο 700 μ.Χ στην Κίνα, αλλά αφορούσαν το άνθισμα της δαμασκηνιάς και σηματοδοτούσαν την έναρξη της εποχής του φυτέματος του ρυζιού. Διαχρονικά, το κεράσι αποδείχθηκε πιο διάσημο από το δαμάσκηνο και έτσι το έθιμο έφτασε μέχρι την Ιαπωνία. Στην ιαπωνική πνευματικότητα, θεωρείται ότι οι κερασιές κατοικούνται από καλοπροαίρετα kami (神), φιλικές οντότητες που εκπορεύονται από την ενέργεια του Σύμπαντος. Για το λόγο αυτό, οι εορτασμοί του Hanami συνοδεύονται από προσφορά σάκε στα κάμι, ώστε να συνεχίσουν να ευνοούν τις σοδειές.
Έκτοτε, το Hanami συνδέθηκε όχι μόνο με τη γεωργία, αλλά με τη γαστρονομία, το χορό και την ποίηση. Στην ιαπωνική κουλτούρα, το κεράσι (sakura) έχει περάσει σαν σύμβολο αναγέννησης, υγείας και μία υπενθύμιση της ευθραυστότητας της ανθρώπινης ύπαρξης. Αρχικά, οι εορτασμοί ήταν περιορισμένοι μόνο στα αριστοκρατικά στρώματα, αλλά μετά από διατάγματα των δικτατόρων της οικογένειας Tokugawa γύρω στο 1700, εξαπλώθηκαν και στα λαϊκά στρώματα. Με αυτήν την κίνηση, καθώς και με τη συμμετοχή τους σε άλλους εορτασμούς των κατώτερων οικονομικά στρωμάτων, βασικού μέρους της ιαπωνικής κουλτούρας, οι διάδοχοι εξασφάλισαν τη στήριξη του λαού της Ιαπωνίας και δεν έχασαν την εξουσία μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα.
Mέχρι σήμερα, δεν είναι γνωστό πώς ένα έθιμο κινεζικής αρχικά, προέλευσης έχει μείνει στην αντίληψη του κόσμου σαν ένας ιαπωνικός εορτασμός. Παρόλα αυτά, είναι ένα έθιμο το οποίο συντηρήθηκε με αξιοθαύμαστη επιμονή μέσα στους αιώνες και αποτυπώνει τη σύνδεση της ιαπωνικής κοσμοθεωρίας με τη φύση. Το μόνο παράπονο από τον εορτασμό του Hanami στο σύγχρονο κόσμο φαίνεται να είναι η εμπορευματοποίηση του και το ενδιαφέρον των επισκεπτών μόνο προς το αισθητικό και γαστρονομικό κομμάτι, αλλά όχι το φυσιολατρικό.
Επισκεπτόμενη το φεστιβάλ του Hanami στο Παρίσι, γνώριζα την αποδοκιμασία των Ιαπώνων για τον τρόπο με τον οποίο μεταφέρθηκε το έθιμο στη Δύση . Έτσι, θέλησα να εστιάσω στην αποτύπωση του άνθους σαν κεντρικό θέμα του φεστιβάλ και βρέθηκα στις πρόβες του χορού Awa που συνοδεύει ιστορικά τους εορτασμούς. Η εμπειρία που μεταφέρω σίγουρα δεν είναι πλήρης γιατί δεν πρόλαβα την κεντρική παράσταση (awa-odori) και τα ιαπωνικά ντραμς (taiko). Η γεύση που μου άφησε όμως, θα με κάνει σίγουρα να γιορτάσω ξανά το Hanami του χρόνου, απ’ όπου και αν βρίσκομαι.
Comments are closed.