Μία από τις επικότερες και πιο πετυχημένες σειρές στην ιστορία της τηλεόρασης ολοκληρώθηκε. Η επικών διαστάσεων μάχη μεταξύ οίκων, βασιλείων, δράκων, ζωντανών και νεκρών, ελεύθερων και δούλων, οδηγήθηκε για εκατομμύρια τηλεθεατές στην κάθαρση. Όπως ήταν φυσικό, δε γινόταν η “λύση” στο πρόβλημα του μυθικού κόσμου να ικανοποιεί όλους, ούτε καν πολλούς, αλλά πότε συνέβη αυτό στην ιστορία άλλωστε για να συμβεί και στα παραμύθια; Τελικά το Game of Thrones κατάφερε να κάνει κάτι μεγαλειώδες, να σεβαστεί τον εαυτό του μην υπολογίζοντας θεούς και δαίμονες, καθώς στην τελευταία σεζόν έδωσε μια λύση που λίγοι θα εκτιμούσαν, αφού πρώτα είχε κερδίσει το ενδιαφέρον των πολλών.
Στηριζόμενο στην ιστορία του “A Song of Ice and Fire”, του G.R.R. Martin, το Game of Thrones από την πρώτη στιγμή οριοθετείται χρονικά. Είναι μια μεσαιωνική ιστορία που ακολουθεί πολά αρχέτυπα της αντίστοιχης μεσαιωνικής ευρωπαϊκής ιστορίας. Ωστόσο, δεν τοποθετείται γεωγραφικά, με αποτέλεσμα να διατηρεί την ελευθερία της μυθοπλασίας, η οποία συνοδεύεται και από μυθικά πρόσωπα και άλλα όντα, τα οποία χρησιμεύουν περισσότερο σε συμβολισμούς. Δε γνωρίζω αν ο σκοπός του συγγραφέα ή των δημιουργών της τηλεοπτικής μεταφοράς ήταν η διαλεκτική ανάλυση της μεσαιωνικής ιστορίας, ωστόσο φαίνεται ότι προκειμένου να καταλάβουν πώς μπορεί να λειτουργήσει μια επική και ρεαλιστική πλοκή φαίνεται ότι τη διάβασαν καλά, ακόμα και πίσω από τις λέξεις.
Από τις πρώτες σεζόν φαινόταν ότι μέσα στο μυθικό κόσμο του Game of Thrones υπήρχαν πολύ σοβαρά ιδεολογικά ερωτήματα στα οποία οι χαρακτήρες έδιναν απαντήσεις και ουσιαστικά πρότειναν τις δικές τους λύσεις. Από τις πρώτες αυτές σεζόν, αρκετοί από τους τηλεθεατές ξεκίνησαν και να αναλύουν αυτή τη φύση της σειράς, άλλοτε πιο απλοϊκά, άλλοτε με περισσότερες σκέψεις για το πώς μπορούν να κολλήσουν τα γεγονότα. Το σίγουρο είναι ότι οι δημιουργοί, διαβάζοντας σωστά την ιστορία κατάφεραν τελικά με την ολοκλήρωση του έργου τους να προσφέρουν μια καταπληκτική αφήγηση που αποτελεί καθρέφτη της εξέλιξης των ανθρώπινων κοινωνιών, όπως τις γνώρισε ο πλανήτης μας. Μάλιστα, στο τέλος, φρόντισαν να το κάνουν όσο πιο ξεκάθαρο γινόταν, χωρίς να αφήνουν τίποτα στη φαντασία.
Αρχικά η σειρά μπορεί να έμοιαζε με μια μάχη μεταξύ οικογενειών, ένα μεσαιωνικό έργο της Disney, με εκπληκτικά εφέ και αρκετές σκηνές βίας και σεξ. Η ανάπτυξη των κεντρικών χαρακτήρων είναι ιδιαιτέρως σημαντική σε μία μυθιστορηματική αφήγηση και αυτό έγινε με το παραπάνω. Ωστόσο, ο αναγνώστης του μυθιστορήματος, ή ο θεατής ενός τηλεοπτικού έργου, είναι εύλογο να αποζητά το νόημα όλων των γεγονότων πέρα από τους χαρακτήρες, μέσα από την πλοκή, προσπαθώντας να αντιληφθεί τη λογική και την πορεία όσων συμβαίνουν. Από την άλλη, ένας τηλεθεατής που αρκείται στη διασκέδαση της μικρής οθόνης αποζητά απλά μια περίπλοκη κατάσταση, με αρκετή ίντριγκα και πάθη των χαρακτήρων, ώστε να ταυτιστεί με αυτούς, να πάρει θέση στα γεγονότα. Αυτή ήταν η επιτυχία της σειράς αυτής, ότι με τα διάφορα σκαμπανευάσματα τα κατάφερε και τα δύο, να κεντρίσει το ενδιαφέρον και εκείνων που ήθελαν να δουν την πορεία ενός μυθικού κόσμου με όλα τα κοινωνικοπολιτικά χαρακτηριστικά του και τις αναλογίες με την ανθρώπινη ιστορία, αλλά και εκείνων που ήθελαν να ποντάρουν στο δικό τους φαβορί.
Μόνο που στο τελευταίο επεισόδιο οι δημιουργοί σμπαράλιασαν το όνειρο της δεύτερης κατηγορίας, με τον πιο εμφατικό και φαντασμαγορικό τρόπο. Η καταστροφή του Σιδερένιου Θρόνου, που είναι το ζητούμενο σε μια ιστορία που η αφήγησή της κράτησε περίπου 8 χρόνια, είναι το πλατύ ειρωνικό χαμόγελο, το μεσαίο δάχτυλο σε όποιον περίμενε το παραμύθι να αποτελέσει ένα λαμπρό πυροτέχνημα που θα τους κάνει όλους να κραυγάζουν από χαρά ή συγκίνηση μοιράζοντας τις αντιδράσεις τους στον κοινωνικό ιστό. Όμως η Ιστορία δε χαρακτηρίζεται από τους πανηγυρισμούς, χαρακτηρίζεται από την κάθαρση, μέσα από το πέρασμα σε πιο εξελιγμένους κοινωνικοοικονομικούς σχηματισμούς. Αυτή ακριβώς ήταν και η ιστορία που αφηγήθηκε το Game of Thrones.
Η μεσαιωνική Ευρώπη, ένας τόπος που πολλές φορές σε μεγάλο κομμάτι της έκτασής του βρέθηκε κάτω από ένα στέμα, αλλά στη φεουδαρχική της εποχή μοιραζόταν στα συμφέροντα αμέτρητων ευγενών, που είχαν τους στρατούς τους και τα οικόσημά τους, έψαχνε για αιώνες τη διέξοδο προς την ιστορική πρόοδο. Ο ευρωπαϊκός χειμώνας ήταν πολύ μεγαλύτερος ιστορικά από το χειμώνα του Game of Thrones, όμως αν ακολουθούνταν όλες οι αναλογίες, η σειρά δε θα τέλειωνε ποτέ. Σ’αυτό το κομμάτι καταλυτικό ρόλο έπαιζαν τα μυθικά στοιχεία, τα οποία είτε για λόγους αποφυγής σύγκρουσης με ιστορικούς πολιτισμούς είτε για την αποφυγή της σαφούς ιδεολογικής θέσης, έδιναν λύσεις στην πλοκή με συμβολικό τρόπο. Άλλες φορές χρησιμοποιούνταν πραγματικά ενδιαφέροντα ιστορικά στοιχεία, όπως για παράδειγμα το εκπληκτικό υγρό πυρ στη μάχη του Μαυροπόταμου, κάτι που προσέθετε ένα χαμόγελο στους τηλεθεατές που αγαπούν την ιστορία, ήταν σαν να τους έλεγε “μη φοβάστε, είμαστε διαβασμένοι, δε θα σας απογοητεύσουμε”.
Το τελευταίο επεισόδιο είναι ωστόσο αυτό που ήρθε και τα έβαλε όλα σε τάξη, που έδωσε μια εξήγηση για όλα όσα συνέβαιναν επί 8 χρόνια, αυτά που συνήθως αφηγούνταν μέσα στη σειρά ο χαρακτήρας που ενσαρκώνεται από έναν ηθοποιό που το όνομά του φιγουράρει πρώτο στους τίτλους της σειράς, ο Tyrion Lannister. Ο νάνος, που δεν είναι ούτε καλός πολεμιστής, ούτε μεγάλος ηγέτης, τυπικό παράδειγμα αντι-ήρωα, είναι ουσιαστικά ένας αφηγητής μέσα στην ιστορία. Οι σκέψεις του αντανακλούν την εξέλιξη της ανθρώπινης σκέψης μέσα στους αιώνες που η Ευρώπη προσπαθούσε να αφήσει τα σκοτάδια της φεουδαρχικής μεσαιωνικής στασιμότητας. Δεν είναι ο πιο φωτισμένος, είναι όμως αυτός που ουσιαστικά κάνει το ένα βήμα μπροστά σε κάθε κατάσταση που προκύπτει, επιλέγοντας στρατόπεδα, δίνοντας συμβουλές, βγαίνοντας μπροστά όταν όλα τα προγνωστικά φαίνεται να είναι εναντίον του, γνωρίζοντας όμως ότι στην πραγματικότητα η κίνησή του τον φέρνει σε θέση φαβορί.
Η σκηνή της κάθαρσης είναι σίγουρα ο διάλογος μεταξύ του αλυσοδεμένου Tyrion και των ευγενών του κόσμου της σειράς στο τελευταίο επεισόδιο. Οι λύσεις που προτείνονται, ακόμα και έτσι πολύ συμπυκνωμένα, είναι όλες οι ιδεολογίες της ανθρωπότητας στα τέλη της φεουδαρχίας. Ο φωτισμένος Tarly προτείνει την αστική δημοκρατία, με τη συμμετοχή των πολλών, η οποία όμως δεν είναι ακόμα έτοιμη να εγκαθιδρυθεί και αποτελεί και μια απάντηση στο αδιέξοδο της Daenerys, που δε μπόρεσε να δώσε το πραγματικό τέλος στον τροχό που ευαγγελιζόταν, όπως συνέβη με αρκετούς ηγέτες ακόμα και πολύ μετά το μεσαίωνα, την περίοδο των μεγάλων αστικών επαναστάσεων. Οι Starks στο τέλος του επεισοδίου – και της ίδιας της σειράς – ακολουθούν τους δρόμους που πήραν οι αναδυόμενες δυνάμεις εκείνου του κόσμου, την απότομη αλλαγή στα πολιτικοοικονομικά συστήματα, την ίδρυση νέων κρατών με μια αναδυόμενη αστική τάξη που διψούσε για ελευθερία από τα φεουδαρχικά δεσμά και την επέκταση προς νέους κόσμους που θα έφερναν πρωτόγνωρα πλούτη στις μεγάλες δυνάμεις της εποχής.
Η ίντριγκα μεταξύ των οικογενειών που φαίνεται να είναι το επίκεντρο στις περισσότερες σεζόν μπορεί να έχει τα χαρακτηριστικά της διεκδίκησης του θρόνου της Αγγλίας, με πολλές περιπτώσεις μικροϊστοριών να είναι ουσιαστικά αντιγραφές πραγματικών γεγονότων, όμως κατά την ταπεινή μου άποψη, αν κάποιος θέλει να διαβάσει την ιστορία που περιγράφεται στο Game of Thrones με την ανάποδη πορεία της μυθοπλασίας, δηλαδή την αντιστοιχία στην πραγματικότητα, αρκεί να μελετήσει λίγο την ιστορία της Ολλανδίας από το 14ο ως τον 17ο με αρχές του 18ου αιώνα.
Η Ολλανδία θεωρείται η γενέτειρα του καπιταλισμού και δεν είναι τυχαίο ίσως ότι το πρώτο κράτος που υιοθέτησε τον κοινωνικοοικονομικό σχηματισμό που ως σήμερα κυριαρχεί στις ανθρώπινες κοινωνίες ήταν μια ένωση …7 βασιλείων!!! Στη διαδικασία απελευθέρωσης της Ολλανδίας από τους Ισπανούς που έφερε ένας “πρώην δικός τους” βασιλιάς μπορεί να βρει κανείς όλη τη μεγάλη θρησκευτική σύγκρουση όπως αυτή εμφανίζεται και στο Game of Thrones και την ανάγκη ουσιαστικά να εξαφανιστούν όλοι οι φορείς της παλιάς κοινωνίας για να ξεπροβάλει η προοπτική της κοινωνικής εξέλιξης, όπως και γίνεται με τελευταίο γεγονός σ’αυτή τη μεγάλη αλυσίδα τη δολοφονία της Daenerys Targaryen, λίγο μετά τη στιγμή που ακουμπά αυτό που πρέπει να καταστραφεί, ένα θρόνο φτιαγμένο από σίδερο, από εργαλεία θανάτου, τα όπλα της εποχής.
Ίσως δεν ήταν τυχαίο ότι στην Ολλανδία συνέβη για πρώτη φορά αυτή η αλλαγή. Ίσως το γεγονός ότι πέρασαν όλοι από αυτά τα μέρη, Ρωμαίοι, γερμανικοί λαοί, Βίκινγκς, Φράγκοι, Αγγλοσάξονες, ακόμα και Ισπανοί σε μία από τις πιο παράδοξες ιστορίες του κόσμου, ήταν ο σπόρος για να βρεθούν τα πράγματα πιο εύκολα στα όρια των αδιεξόδων της παλιάς σάπιας κοινωνίας, την ίδια στιγμή που όλο αυτό το εκρηκτικό μίγμα δημιουργούσε τους άλλους σπόρους, αυτούς που θα έφτιαχναν την εξέλιξη της καινούριας, η οποία ήρθε ως όριμο φρούτο.
Σε μία από τις παράδοξες αναλογίες, η Ολλανδία δεν ήταν ένα κράτος που απελευθερώθηκε ολόκληρο. Ουσιαστικά το κομμάτι που κέρδισε την ανεξαρτησία του για να οδηγήσει ολόκληρο τον κόσμο προς τα εμπρός ήταν ο Βορράς, χάνοντας για πάντα τον Νότο, που σήμερα ακόμα αποτελεί κομμάτι άλλων κρατών, του Βελγίου και του Λουξεμβούργου. Ωστόσο, σ’εκείνη την περίπτωση ο Βορράς είχε κερδίσει κάτι πολύ σημαντικό, όχι το Kings Landing, αλλά ένα άλλο λιμάνι-διέξοδο στον πραγματικό Νέο Κόσμο, το Άμστερνταμ που η “νέα” του εκδοχή είναι σήμερα η παγκόσμια μητρόπολη, η Νέα Υόρκη.
Η Ολλανδία γέννησε ουσιαστικά και τη σύγχρονη ορθολογική σκέψη, επέτρεψε στις επιστήμες να αναπτυχθούν ταχύτατα γιατί η κατανόηση της φυσικής αλήθειας από ενδιαφέρον έγινε ιστορική ανάγκη. Έτσι ο κάθε Tarly μπορούσε πλέον να κάθεται στο τραπέζι με τους ισχυρούς των 7 βασιλείων και να ξεπηδήσουν μεγάλες μορφές, όπως ο Έρασμος, ο Χόιχενς, ή να βρουν διέξοδο άλλες, όπως ο Γαλιλαίος.
Το πέρασμα της Ολλανδίας από τη φεουδαρχία στον καπιταλισμό, έστω με την πρώιμη μορφή του, όπως άλλωστε κι αυτή που μένουν τα πράγματα στο τέλος του Game of Thrones, είναι μια από τις πιο όμορφες και αισιόδοξες ιστορίες της ανθρωπότητας και συνήθως αυτές οι οικουμενικές ιστορίες έχουν πολύ περισσότερο “ζουμί” από τη φαντασία του κάθε δημιουργού. Όταν, ωστόσο, ο δημιουργός εμπνέεται από αυτές για να φτιάξει ένα φανταστικό αφήγημα, το οποίο ποτέ άλλωστε δεν είναι παρθενογένεση, το αποτέλεσμα μπορεί να γίνει καταπληκτικό.
Το τέλος του Game of Thrones μου άφησε μια πολύ γλυκιά γεύση, που είναι κλεισμένη στα βιβλία της ιστορίας, σαν κι αυτό που παρουσιάζεται μέσα στη σειρά, στο τραπέζι του συμβουλίου της πρώτης μέρας της ειρήνης στον νέο κόσμο. Η ανθρωπότητα αποτελείται από εξερευνητές, πρωτοπόρους που οδηγούν ολόκληρο το είδος μας σε νέες μέρες, σε κόσμους που προηγούμενες γενιές δεν είχαν φανταστεί ότι υπάρχουν. Το Game of Thrones μας είπε αυτή την ιστορία και μας άφησε να ονειρευόμαστε τις επόμενες – κι αυτό ήταν ένα μεγαλειώδες και πολύ δύσκολο κατόρθωμα!
Comments are closed.