Σε συνέντευξη Τύπου, που δόθηκε στο πλαίσιο του συνεδρίου της American Geophysical Union, στο Σαν Φρανσισκο, οι ερευνητές Morgan King, από το College of St Benedict και το Πανεπιστήμιο St John’s, Rafael Castro, από το Πανεπιστήμιο Berkeley και Krista Evans από το Πανεπιστήμιο της Hawai, παρουσίασαν τα αποτελέσματα ερευνητικού προγράμματος που αφορά την ανακατασκευή των ιστορικών σεναρίων με βάση τη φυσική εξήγηση των φαινομένων που συνδέονται με ιστορικές ηφαιστειακές εκρήξεις.
Κι εσύ τέκνον …Αίτνα;
Στο επίκεντρο της έρευνας τους βρέθηκε ένα από τα πιο σημαντικά γεγονότα της Παγκόσμιας Ιστορίας, η μετατροπή της Ρωμαϊκής Δημοκρατίας σε Αυτοκρατορία, το 44 πΧ. Όπως πολλοί γνωρίζουν, εκείνη ήταν η χρονιά που ο Ιούλιος Καίσαρας “διέβη το Ρουβίκωνα” και εισέβαλε ως δικτάτορας στη Ρώμη. Εκείνη ήταν και η χρονιά που δολοφονήθηκε από τον Βρούτο.
Αυτά τα γεγονότα ακολούθησαν κάποια φυσικά φαινόμενα, τα οποία εκείνη την εποχή εξηγήθηκαν ως θεϊκά σημάδια που συνδέονταν με την εξέλιξη της πολιτικής και κοινωνικής ζωής. Πιο συγκεκριμένα, από πηγές των Βιργίλιου, Πλούταρχου και Σουετόνιου αναφέρεται ότι εμφανίστηκαν σκοτεινοί ουρανοί, κρύοι χειμώνες, πείνα, καθώς και ηλιακά φαινόμενα, πιο συγκεκριμένα ένα στεφάνι στα χρώματα της ίριδος γύρω από τον Ήλιο.
Μέχρι σήμερα, οι ιστορικοί δε συνδέουν άμεσα αυτά τα φαινόμενα που αναφέρονται από ιστοριογράφους με ένα σημαντικό φυσικό φαινόμενο που έλαβε χώρα εκείνη την περίοδο και σε εκείνη την περιοχή: την καταστροφική έκρηξη της Αίτνας, την ίδια χρονιά.
Όπως έδειξε στην ανάλυση της έρευνας του ο Rafael Castro, τα ηφαίστεια απελευθερώνουν αέρια ενώσεων του θείου, τα οποία αντανακλούν το ηλιακό φως και οδηγούν σε οπτικές αλλαγές (σκοτεινοί ουρανοί, ηλιοστέφανο) καθώς και θερμοκρασιακές μεταβολές. Το 44 πX., παρατηρείται μια πολύ σημαντική συγκέντρωση τέτοιων στοιχείων στο “φυσικό αρχείο” των πάγων της Γροιλανδίας και της Ανταρκτικής, καθώς και μια σχετική πτώση της παγκόσμιας μέσης θερμοκρασίας, με αρχεία από δακτυλίους δέντρων ή ιστορικά αρχεία της αγροτικής παραγωγής, με πηγές από τη Σκανδιναβία ως την Κίνα.
Σε μια προσπάθεια να εξηγηθεί συνολικά η παρουσία όλων αυτών των φαινομένων, οι ερευνητές προσπάθησαν να αναπαράγουν μια προσομοίωση της έκρηξης και των συνοδών φαινομένων μέσα από προγράμματα αναπαράστασης των συνθηκών δυναμικής της ατμόσφαιρας. Με βάση το μοντέλο που χρησιμοποιεί ως πηγή όλων των ανωμαλιών μια ηφαιστειακή έκρηξη στο σημείο που βρίσκεται η Αίτνα, είναι δυνατό να εξηγηθεί η χρονική σειρά των γεγονότων σε ολόκληρο των πλανήτη, καθώς και η ένταση των όποιων μεταβολών.
Όπως θα ήταν αναμενόμενο, αυτές φαίνεται να είναι πιο σημαντικές στο βόρειο ημισφαίριο, κάτι που συμφωνεί με τα ιστορικά και αρχαιολογικά ευρήματα. Την ίδια στιγμή, είναι δυνατό να εξηγηθούν με μεγαλύτερη ακρίβεια τα φυσικά φαινόμενα μεγάλης έντασης που έλαβαν χώρα κοντά στην πηγή, δηλαδή στην περιοχή γύρω από τη Ρώμη. Έτσι, η ισχύς των κλιματικών γεγονότων δίνει σημαντικές πληροφορίες για να κατανοήσει κανείς σήμερα όσα αναφέρονται από τους ιστοριογράφους της εποχής.
Σαντορίνη και Βεζούβιος, πόσο καταστροφικές ήταν οι εκρήξεις;
Σε μια έρευνα ανεξάρτητη από την προηγούμενη, που παρουσίασε η Krista Evans, εξετάθηκε η προηγούμενη δραστηριότητα των ισχυρών εκρήξεων της Σαντορίνης, το 1650 πΧ και του Βεζούβιου το 79 μΧ. Μελετώντας συγκριτικά τη σύγχρονη σεισμικότητα, τα αρχαιολογικά στοιχεία που μαρτυρούν τα αποτελέσματα των δονήσεων που συνδέονται με τις εκρήξεις, την εδαφική μεταβολή που είναι παρατηρίσιμη σήμερα μόνο στην περίπτωση του Βεζούβιου, το αποτύπωμα των φάσεων της έκρηξης και τα στοιχεία για ανθρώπινες απώλειες, οι ερευνητές κατέληξαν στο …ερώτημα για την τύχη του πληθυσμού της Σαντορίνης, καθώς δε βρέθηκαν θύματα από την αρχαιολογική έρευνα αλλά ούτε μαρτυράται κάπου αλλού η συνέχεια του πολιτισμού της Θήρας.
Σύμφωνα με την ιστορική έρευνα, η δυνατότητες των θηραϊκών πλοίων της εποχής επέτρεπαν να αποδράσουν με ταχύτητες ως 1.7 χλμ/ώρα. Εκτιμάται, ότι ο ντόπιος πληθυσμός εγκατέλειψε την εστία του κατά την έναρξη της πρώτης, όχι τόσο καταστροφικής, φάσης της έκρηξης. Ωστόσο, σύμφωνα με το “αρχείο” της στρωματογραφίας της Σαντορίνης, η δεύτερη φάση υπολογίζεται ότι ξεκίνησε περίπου 8 ώρες αργότερα. Αυτό σημαίνει ότι η καταστροφική πυροκλαστική ροή βρήκε τους Θηραίους μόλις 13.6 χλμ μακριά, καταστρέφοντας το στόλο και σκοτώνοντας το σύνολο του πληθυσμού μεσοπέλαγα.
Σε αντίθεση με τη Σαντορίνη, διάσημα παγκοσμίως είναι τα ευρήματα των ανθρώπινων θυμάτων στην Πομπηία και το Χερκουλάνεουμ, που μαρτυρούν διαφορετική αντιμετώπιση της έκρηξης από τον εντόπιο πληθυσμό.
Comments are closed.