Σκεφτόμουν ποιος είναι ο ήχος της χαράς: μία ηλιόλουστη μέρα, με αγάπη και έρωτα, μία βόλτα στην πόλη, η θέα της θάλασσας, όνειρα για το αύριο και σχέδια για το σήμερα. Και το πρώτο μας άρθρο για τη νέα χρονιά, η οποία ευχόμαστε να ακολουθήσει, σε περιεχόμενο και συναίσθημα, όσα πανέμορφα, ζωηρά και συγχρόνως απλά μεταφέρει η καλλιτεχνική δημιουργία που ήταν επόμενο να έρθει συνειρμικά στο μυαλό μου, σκεπτόμενη τα παραπάνω.
Η “Ωδή στη Χαρά” λοιπόν, του Ludwig van Beethoven που συντέθηκε το 1824 και αποτέλεσε την τελευταία δημιουργία στην αναμφίβολα πιο γνωστή συμφωνία του, την 9η Συμφωνία. Η πρεμιέρα είχε λάβει χώρα στη Βιέννη, 7 Μαίου, την ίδια κιόλας χρονιά κατά την οποία ο Μπετόβεν συνέθεσε αυτό που, εδώ και δύο αιώνες, θεωρείται ένα από τα αριστουργήματα της δυτικής μουσικής. Παρόλο που η εκτέλεση της ορχήστρας χώλαινε, το κοινό είχε κατενθουσιαστεί. Ήταν η πρώτη φορά που ο Beethoven εμφανίστηκε στη σκηνή σε 12 χρόνια. Στο τέλος της παράστασης (εάν και κάποιες πηγές αναφέρουν ότι θα μπορούσε να είναι και μετά το τέλος της δεύτερης πράξης), λέγεται ότι ο Beethoven συνέχισε να παίζει παρόλο που η ορχήστρα είχε σταματήσει. Ένας μάλιστα από τους σολίστες τον σταμάτησε και τον γύρισε προς το κοινό για να δεχτεί το χειροκρότημά του. Το ίδιο το κοινό βέβαια, γνώριζε ότι ο καλλιτέχνης υπέφερε από απώλεια ακοής, οπότε επιπρόσθετα στο χειροκρότημα που του πρόσφεραν, πέταξαν τα καπέλα και τα κασκόλ τους στον αέρα, προκειμένου να καταλάβει το μέγεθος της αποδοχής την οποία δικαίως είχε κερδίσει.
Αυτό που κάνει τη συγκεκριμένη συμφωνία τόσο ιδιαίτερη είναι η χρήση ανθρώπινης φωνής. Ο Beethoven ήταν ο πρώτος μεγάλος συνθέτης που χρησιμοποίησε φωνητικά μέσα σε μία συμφωνία. Γι’ αυτό και συχνά η 9η Συμφωνία αναφέρεται ως Χορωδιακή. Η Χορωδιακή, με μία ορχήστρα μεγαλύτερη από κάθε άλλη εκείνη την εποχή και με χρόνο εκτέλεσης πολύ πάνω από μία ώρα (περισσότερο από κάθε άλλο συμφωνικό έργο), ήταν ένα σημείο καμπής για την κλασσική μουσική. Αποτέλεσε καταπέλτη μέσα στη Ρομαντική Περίοδο, κατά τη διάρκεια της οποίας οι συνθέτες άρχισαν να παραβαίνουν τους καθιερωμένους κανόνες της σύνθεσης και να εξερευνούν τη χρήση μεγάλων μουσικών συνόλων, υπερβολικών συναισθημάτων και αντισυμβατικών ενορχηστρώσεων. Οι στίχοι για την “Ωδή στη Χαρά” που εν τέλει χρησιμοποίησε ο Beethoven, ελαφρώς τροποποιημένους, είχαν γραφτεί από το Γερμανό ποιητή Johann Christoph Friedrich von Schiller το καλοκαίρι του 1785. Ήταν ένα εορταστικό ποίημα για την ενότητα όλης της ανθρωπότητας.
Κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, Γερμανοί φυλακισμένοι, κρατούμενοι από τους Ιάπωνες, έδειξαν την 9η Συμφωνία σε αυτούς που τους κρατούσαν αιχμάλωτους και χρόνια αργότερα, οι ιαπωνικές ορχήστρες ξεκίνησαν να την παίζουν για το ευρύ κοινό. Μετά τα καταστροφικά γεγονότα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, στο τέλος του χρόνου, οι ιαπωνικές ορχήστρες συνέχισαν, με την ελπίδα να προσελκύσουν αρκετό κοινό για να ενισχύσει τις προσπάθειες αναδόμησης. Από τότε, αποτελεί ιαπωνική παράδοση για το τέλος της χρονιάς, να παίζεται η 9η Συμφωνία.
Το κύριο σώμα του άρθρου αποτελεί απόδοση στα ελληνικά της Ιστορίας της Ωδής στη Χαρά.
Comments are closed.