Μία από τις πιο γνωστές ρήσεις στην πολιτική είναι αυτή που λέει ότι “στη δημοκρατία δεν υπάρχουν αδιέξοδα”, ωστόσο το ίδιο γνωστή είναι ίσως και η παράφρασή της, που λέει ότι “στα αδιέξοδα δεν υπάρχει δημοκρατία”. Υπάρχουν πολλά ιστορικά παραδείγματα που επιβεβαιώνουν τη δεύτερη εκδοχή, παραδείγματα τυρρανικών δικτατορικών καθεστώτων που έπνιξαν την ανθρωπότητα, σε μικρότερη ή και παγκόσμια κλίμακα, στο αίμα. Ωστόσο, ένα παράδειγμα ακόμα που επιβεβαιώνει αυτή τη δεύτερη εκδοχή προστέθηκε αυτή την εβδομάδα στην Πολιτεία της Iowa και συγκεκριμένα στην πρώτη μάχη για το χρίσμα των Δημοκρατικών για τις επερχόμενες Προεδρικές Εκλογές τον ΗΠΑ, που θα διεξαχθούν το Νοέμβρη του 2020.
Η σημασία της Iowa στις primaries
Προκειμένου να εξηγηθεί η εξέλιξη των γεγονότων που αντανακλά σε μεγάλο βαθμό την πολιτική αντιπαράθεση που υπάρχει σήμερα στην αμερικανική κοινωνία, χρειάζεται ίσως πρώτα μια μικρή εισαγωγή της σημασίας των διαδικασιών αυτών, στο ελληνικό κοινό.
Primaries, όπως πολλοί γνωρίζουν, είναι οι εκλογές που διεξάγονται σε όλες τις Πολιτείες καθώς και στην πρωτεύουσα, Washington DC, προκειμένου να αναδειχθεί ο υποψήφιος του κάθε κόμματος, των Δημοκρατικών και των Ρεπουμπλικάνων, για τις επερχόμενες Προεδρικές Εκλογές. Για την ακρίβεια, δε διεξάγεται παντού με τη μορφή των εκλογών και επίσης δεν κερδίζει κάποιος υποψήφιος ένα ποσοστό ή έναν αριθμό ψήφων που προστίθεται μαζί με τα υπόλοιπα σε εθνικό επίπεδο.
Σε κάθε Πολιτεία, για λόγους που οι αιτίες τους βρίσκονται στην αντίληψη της εθνικής συγκρότησης των ΗΠΑ, στις Primaries αλλά και στις Προεδρικές Εκλογές εκλέγονται μόνο αντιπρόσωποι, οι οποίοι έχουν δώσει το λόγο τους να στηρίξουν κάποιον υποψήφιο στην επικείμενη αναμέτρηση, είτε αυτή είναι το Συμβούλιο των Εκλεκτόρων, για την ανάδειξη του Προέδρου, είτε τα εθνικά συνέδρια των Κομμάτων, για την ανάδειξη των υποψηφίων του κάθε κόμματος. Έτσι, ο κάθε εκλέκτορας έχει τυπικά το δικαίωμα να αθετήσει το λόγο του, λειτουργώντας κατά συνείδηση, χωρίς να έχει κάποια νομική, παρά μόνο την πιθανή ηθική συνέπεια.
Ο χώρος αυτού του άρθρου δεν επιτρέπει να αναλυθεί σε βάθος η αντίληψη στην οποία στηρίζεται αυτό το σύστημα ανάδειξης υποψηφίων, αλλά ίσως αρκεί να αναφερθεί η λογική ότι κάθε Πολιτεία συνέρχεται αυτόνομα στην εθνική Ένωση, με τους εκλεγμένους της, που εκπροσωπούν το λαό της σε όσα συζητιούνται σε εθνικό επίπεδο. Αυτό ουσιαστικά υποτίθεται ότι προστατεύει την αυτονομία εκπροσώπησης κάθε πολιτείας, που στην περίπτωση που υπήρχε μια γενική εκλογή σε εθνικό επίπεδο δε θα μπορούσε να έχει τους δικούς της αντιπροσώπους.
Σ’αυτό το πλαίσιο, οι Primaries της Iowa έχουν μια ιδιαίτερη σημασία καθώς είναι οι πρώτες που διεξάγονται χρονικά κι έτσι παίζουν πολύ μεγάλο ρόλο στη δημιουργία θετικού ή αρνητικού κλίματος και εντυπώσεων για τον κάθε υποψήφιο. Αν και η Iowa δεν είναι η πολυπληθέστερη πολιτεία, η νίκη στις εκλογές για το χρίσμα εκεί δίνει ένα πολύ μεγάλο προβάδισμα όσο αφορά αυτό που ονομάζεται “παράσταση νίκης”. Ο λόγος που η Iowa έχει αυτή τη θέση είναι ότι κάποια στιγμή αποφασίστηκε ότι ως σύνθεση του πληθυσμού αντιπροσωπεύει με τον καλύτερο τρόπο τη σύνθεση σε εθνικό επίπεδο, προκειμένου να μην έχει προβάδισμα ένας υποψήφιος λόγω “ειδικών” συνθηκών.
Συγκεκριμένα, όσο αφορά τους Δημοκρατικούς, οι τελευταίες αναμετρήσεις δείχνουν ότι όποιος κερδίζει την Iowa στο τέλος κερδίζει και το χρίσμα. Πιο συγκεκριμένα, την τελευταία φορά που κάποιος υποψήφιος κέρδισε στην Iowa αλλά δε χρίστηκε υποψήφιος πρόεδρος, η χρονολογία ήταν 1992 και ο Tom Harkin κέρδισε κατά κράτος (με ποσοστό 76%) τους Bill Clinton (3%) και Paul Tsongas (4%) που ήταν βασικοί αντίπαλοι για το χρίσμα των Δημοκρατικών εκείνη τη χρονιά. Λεπτομέρεια, ο Tom Harkin ήταν Γερουσιαστής από την Iowa κι έτσι η εντοπιότητα έπαιξε το ρόλο της. Από το 1996 και μετά, δηλαδή τα τελευταία 24 χρόνια, όποιος κέρδιζε την Iowa κέρδιζε και το χρίσμα των Δημοκρατικών.
Εκλογές και Caucuses
Υπάρχει, ωστόσο, μια ακόμα τελευταία λεπτομέρεια για τον τρόπο που γίνεται αυτή η αναμέτρηση στην Iowa. Σε αντίθεση με πολλές πολιτείες που έχουν υιοθετήσει ένα απλό εκλογικό σύστημα, με ψηφοφορία για την εκλογή των εκλεκτόρων-αντιπροσώπων, στην Iowa (και στη Nevada) υπάρχει το ιδιότυπο και ιδιόρρυθμο σύστημα των Caucuses.
Αυτό που συμβαίνει στα Caucuses (ουδέτερο καθώς είναι ξένη λέξη) είναι η μάζωξη όλων των ενδιαφερόμενων σε ένα ορισμένο σημείο, συνήθως ένα γυμναστήριο γιατί η άνεση στο χώρο είναι σημαντικό στοιχείο της διαδικασίας. Αυτό που συμβαίνει σε κάθε χώρο, σε περίπου 2000 σημεία σε όλη την Πολιτεία, είναι οι ενδιαφερόμενοι/ψηφοφόροι να μαζεύονται γύρω από συγκεκριμένα σημεία, που σηματοδοτούν τη στήριξη σε έναν υποψήφιο. Έτσι οι ψηφοφόροι που υποστηρίζουν τον υποψήφιο Α μαζεύονται γύρω από το σημείο “Α” και αντίστοιχα του υποψηφίου Β, Γ κλπ. Οι ψηφοφόροι καταμετρώνται και βγαίνει ένα πρώτο αποτέλεσμα.
Τότε ξεκινάει μια πολιτική μάχη από τους επικεφαλής της καμπάνιας του κάθε υποψηφίου που βρίσκονται μέσα στην αίθουσα. Οι μικρότεροι σχηματισμοί αναγκάζονται να διαλυθούν προς όφελος όσων θεωρούνται “βιώσιμοι” από την πρώτη διαδικασία. Έτσι, οι ψηφοφόροι πρέπει είτε να στηρίξουν κάποιον άλλο υποψήφιο είτε να αποχωρήσουν. Οι επικεφαλής της καμπάνιας προσπαθούν με επιχειρήματα να τους πείσουν να στηρίξουν τον υποψήφιο που υποστηρίζουν. Έτσι βγαίνει ένα δεύτερο, επονομαζόμενο “τελικό” αποτέλεσμα.
Το πρώτο και το τελικό αποτέλεσμα αποτυπώνονται σε ποσοστά, ωστόσο, από κάθε caucus εκλέγεται ένας συγκεκριμένος αριθμός εκλεκτόρων που εκλέγουν τους αντιπροσώπους σε επίπεδο πολιτείας. Έτσι, είναι πιθανό, μέσω των στογγυλοποιήσεων” κάποιος να κερδίσει τα ποσοστά αλλά να εκλέξει λιγότερους αντιπροσώπους και μέσω μιας άλλη στρογγυλοποίησης να εκλέξει λιγότερους εκλέκτορες στο συνέδριο. Όσο τρελό κι αν ακούγεται, αυτό είναι το σύστημα που πλέον χρησιμοποιούν οι Πολιτείες των Iowa, Nevada, North Dakota, Wyoming, καθώς και οι κτήσεις των Αμερικανικών Σαμόα, του Γουάμ και των Αμερικανικών Παρθένων Νήσων.
Υποψήφιοι υποψήφιοι Πρόεδροι, 2020
Αυτό που συμβαίνει συνήθως στη διαδικασία των primaries είναι να ξεκινούν την εκλογική μάχη, περίπου ενάμιση χρόνο πριν τις προεδρικές εκλογές αμέτρητοι υποψήφιοι, οι οποίοι σιγά σιγά, βλέποντας ότι δεν έχουν τύχη, αλλά και απολαμβάνοντας πενιχρή οικονομική υποστήριξη από τις εισφορές των πολιτών, εγκαταλείπουν τη μάχη. Πολλοί είναι απλά “λαγοί” καθώς εμφανίζονται για να συγκεντρώσουν κάποιο ακροατήριο το οποίο “παραδίδουν” στη συνέχεια σε κάποιον άλλο υποψήφιο. Κάποιοι από αυτούς καταφέρνουν να φτάσουν μέχρι την Iowa, την πρώτη επίσημη αναμέτρηση.
Αυτό ακριβώς συνέβη και στην παρούσα εκλογική μάχη με τους δημοκρατικούς, καθώς περισσότεροι από 20 υποψήφιοι διεκδικούσαν το χρίσμα το περασμένο καλοκαίρι, ενώ στην Iowa συμμετείχαν τελικά 12, με 7 από αυτούς να συγκεντρώνουν ποσοστό πάνω από 0.1% και μόνο 5 να έχουν ελπίδα για ανάδειξη αντιπροσώπων.
Οι 5 υποψήφιοι αυτοί είναι ο Pete Buttigieg, ο Bernie Sanders, η Elizabeth Warren, ο Joe Biden και η Amy Klobuchar. Όλοι τους εμφανίστηκαν σε κάποια πορεία της “προετοιμασίας” της μάχης ως φαβορί για να κερδίσουν την Iowa, ενώ μια σειρά από γεγονότα στιγμάτισαν αυτή την περίοδο.
Ο Pete Buttigieg είναι ένας δήμαρχος από μια πόλη της Indiana, βετεράνος στρατιωτικός, που έχει δηλώσει ανοιχτά τις ομοφυλοφιλικές του προτιμήσεις και τη βαθιά του χριστιανική πίστη. Η Elizabeth Warren είναι Γεροoυσιαστής από τη Μασαχουσέτη, που έχει υιοθετήσει μια ατζέντα με αρκετά σοσιαλδημοκρατικά στοιχεία, μεταξύ των οποίων η καθολική δωρεάν και δημόσια ασφάλιση. Ο Joe Biden ήταν αντιπρόεδρος των ΗΠΑ για 8 χρόνια, επί της Προεδρίας του Barack Obama. Η Amy Klobuchar είναι Γερουσιαστής από τη Μινεσότα, που έχει μια αρκετά μετριοπαθή αντζέντα, που μοιάζει αρκετά με αυτή του Buttigieg. Όλοι αυτοί είναι μέλη του Δημοκρατικού κόμματος.
Ο υποψήφιος που διαφέρει από όλους τους παραπάνω είναι ο Bernie Sanders, καθώς δεν είναι μέλος του Δημοκρατικού κόμματος και εκλέγεται ως Ανεξάρτητος Γερουσιαστής του Vermont εδώ και 3 δεκαετίες. Ο Bernie Sanders, μάλιστα, είναι ο μοναδικός που έχει την εμπειρία αυτής της μάχης, καθώς 4 χρόνια νωρίτερα ήταν αυτός που διεκδίκησε σχεδόν μέχρι τέλους το χρίσμα του Δημοκρατικού κόμματος, το οποίο κατέληξε τελικά στη Hillary Clinton, με τα γνωστά ωλέθρια αποτελέσματα.
Ο Bernie Sanders και ο φρέσκος πολιτικός αέρας στην Αμερική
Ο Bernie Sanders προκάλεσε ουσιαστικά μια τεράστια πολιτική έκπληξη το 2016, όταν διεκδίκησε το χρίσμα για πρώτη φορά και κατάφερε να συγκεντρώσει πολύ μεγάλες πληθυσμιακές ομάδες στη στήριξη της πολιτικής του αντζέντας. Ήταν τόσο μεγάλος ο αντίκτυπος της παρουσίας του που η γνωστή και διάσημη Hillary Clinton χρειάστηκε τη βοήθεια όλων των media, του Προέδρου Obama, του Hollywood και όπως φάνηκε αργότερα και αθέμιτων μέσων, προκειμένου να κερδίσει εκείνο το χρίσμα που την έφερε στην ήττα απέναντι στον πιο φαιδρό Πρόεδρο της ιστορίας των ΗΠΑ.
Ο Bernie Sanders ήρθε στο πολιτικό προσκήνιο σε εθνικό επίπεδο, μιλώντας για Δωρεάν Δημόσια Ανώτατη Εκπαίδευση, Δημόσια και Δωρεάν Καθολική Ασφάλιση, φορολόγηση των μεγάλων επιχειρήσεων προς όφελος του λαϊκού εισοδήματος και μια σειρά άλλα μέτρα που δεν είχαν ακουστεί για πολλές δεκαετίες στην Αμερική. Τα συνθήματα αυτά βρήκαν άμεση αποδοχή κυρίως από τις νεότερες γενιές, οι οποίες βρίσκονται βουτηγμένες στα χρέη βγαίνοντας από τα πανάκριβα Πανεπιστήμια, έχοντας να αντιμετωπίσουν μια πολύ δύσκολη και επισφαλή πραγματικότητα, η οποία έχει ουσιαστικά χαρακτηριστικά ανθρωποφαγίας, με ανθρώπους να βρίσκονται πολύ εύκολα στο περιθώριο στην πιο αναπτυγμένη οικονομία του κόσμου.
Ο Bernie Sanders αυτοπροσδιορίζεται ως δημοκρατικός σοσιαλιστής, εξηγώντας ότι σε αντίθεση με τους σοσιαλδημοκράτες, που είναι μετριοπαθείς πολιτικοί, αυτός οραματίζεται τον σοσιαλισμό μέσω των εκλογικών δημοκρατικών διαδικασιών. Ωστόσο, όταν χρειάστηκε πριν λίγη ώρα να εξηγήσει ποιος είναι ο Σοσιαλισμός που οραματίζεται, έφερε τα παραδείγματα των Σκανδιναβικών χωρών, της Γερμανίας, άλλων Ευρωπαϊκών χωρών, όπου υπάρχουν στοιχειώδη εργατικά δικαιώματα και κοινωνικές παροχές. Παρ’όλα αυτά, ο Sanders έφερε ένα μικρό πολιτικό σεισμό λέγοντας ότι είναι Σοσιαλιστής, καθώς αυτή η λέξη ουσιαστικά αποτελεί de facto “πολιτική βρισιά” στην Αμερική, για λόγους που βασίζονται στη σύγχρονη αλλά και παλιότερη ιστορία των ΗΠΑ, από τις θεμελιώδεις αρχές της ανεξαρτησίας τους ακόμα.
Η βασική του λογική, ωστόσο, έχει μια πολύ συγκεκριμένη βάση. Ισχυρίζεται ότι ο σοσιαλισμός (αυτός ο σοσιαλισμός όπως των εννοεί), ίσως να μη μπορεί να εφαρμοστεί σε μια φτωχή χώρα, αλλά δεν είναι δυνατό να μη μπορεί να εφαρμοστεί στην ισχυρότερη οικονομία του κόσμου. Εξηγεί ότι στη θέση του “σοσιαλισμού του Τραμπ”, δηλαδή εκείνου του συστήματος που δίνει κρατικό χρήμα στις μεγάλες επιχειρήσεις, μπορεί να υπάρξει ο “δημοκρατικός σοσιαλισμός” που την ίδια βοήθεια θα τη δίνει στο λαό που βλέπει τη ζωή του να δυσχεραίνει σε συνθήκες ταχύτατης οικονομικής ανάπτυξης.
Ουσιαστικά ο Sanders βάζει ένα ιστορικό ερώτημα, ίσως και άθελά του, θέτοντας τον καπιταλισμό στον τοίχο, ακόμα κι αν στην ουσία δεν τον πολεμάει ο ίδιος. Αν ο καπιταλισμός δε μπορεί να εξασφαλίσει την ευμάρεια για τους εργαζόμενους εκεί που καλπάζει, τότε κάθε υπόνοια ότι μπορεί να το πετύχει κάπου αλλού είναι ουτοπική. Λόγω της απήχησης που έχει το σύνθημά του και η καμπάνια του, στην ισχυρότερη οικονομία που γνώρισε ως σήμερα η ανθρωπότητα, οι εξελίξεις που αφορούν την πολιτική πορεία του εγχειρήματός του έχουν τεράστια ιστορική και ιδεολογική σημασία.
Το σύστημα ενάντια στον Sanders
Αυτήν ακριβώς την ιστορική σημασία αντιλαμβάνεται και το σύστημα, το οποίο καταλαβαίνει ότι πρέπει να χτυπήσει με κάθε τρόπο την πιθανή εκλογή του Sanders στο πιο σημαντικό πολιτικό αξίωμα πάνω στη Γη. Για το λόγο αυτό, μια σειρά από media και μηχανισμούς, συμπεριλαμβανομένου του Δημοκρατικού κόμματος, έχουν βαλθεί να τον πολεμήσουν.
Αρχικά οι μεγάλες εφημερίδες, όπως οι New York Times ή η Des Moines Register στην Iowa, υποστήριξαν ανοιχτά άλλες υποψηφιότητες, συγκεκριμένα της Elizabeth Warren, προκειμένου να αποσπάσουν το κοινό του Sanders. Στη συνέχεια σε μια ενορχηστρωμένη επίθεση, οι New York Times και το CNN προσπάθησαν να τον στοχοποιήσουν, με τη συμβολή της (κατά τ’άλλα “αριστερής”) Warren, επιχειρώντας να πείσουν ότι είχε πει σε ιδιωτική συζήτηση ότι μια γυναίκα δε μπορεί να εκλεγεί πρόεδρος των ΗΠΑ. Εν συνεχεία, βλέποντας τα polls να τον εμφανίζουν φαβορί στην Iowa, έφτιαξαν άλλα polls που έβγαζαν μπροστά τον Buttigieg, ακόμα και τον Biden που τελικά καταποντίστηκε.

Τη μέρα των caucuses της Iowa, όμως, όλα αυτά φάνηκε να πέφτουν στο κενό. Έτσι, το Δημοκρατικό κόμμα, προκάλεσε έναν τεράστιο πανικό, μη δημοσιεύοντας αποτελέσματα, τα οποία προέρχονταν από ένα σύστημα συλλογής μέσω μιας εφαρμογής εταιρίας που χρηματοδοτήθηκε από τις καμπάνιες του Buttigieg και του Biden, που κατέρρευσε (ή “κατέρρευσε”) την ώρα που έπρεπε να συλλεγούν τα αποτελέσματα. Είναι χαρακτηριστικό ότι ενώ τα αποτελέσματα βγαίνουν συνήθως λίγες ώρες μετά τη λήξη της διαδικασίας, αυτή τη φορά χρειάστηκαν 4 μέρες για να δοθεί το πρώτο αποτέλεσμα στο 100% των συμμετεχόντων. Την ίδια στιγμή, ο τρόπος που δίνονταν τα αποτελέσματα στη δημοσιότητα ήταν τέτοιος ώστε να εξασφαλίζει για όσο μεγαλύτερο διάστημα γινόταν το χαμηλότερο δυνατό ποσοστό για τον Sanders.
Τελικά όμως η απόκρυψη της αλήθειας, ακόμα και με όλα αυτά τα μέσα, θα έπρεπε να είναι ένα τεράστιο πολιτικό σκάνδαλο, όχι ότι όσα συνέβησαν δεν ήταν. Τα αποτελέσματα έφεραν πρώτο σε ψήφους, με σαφή διαφορά, τον Sanders, αλλά πρώτο σε αντιπροσώπους τον Buttigieg. Αμφότεροι πηγαίνουν με ίδιο αριθμό εκλεκτόρων στο συνέδριο των Δημοκρατικών. Ακόμα κι αυτό το αποτέλεσμα, ωστόσο, το Δημοκρατικό κόμμα ζήτησε να ξαναμετρηθεί, για να δουν τι ακόμα μπορούν να “διορθώσουν”.


Αυτό που φαίνεται καθαρά, από τα ενδιαφέροντα στοιχεία που δημοσίευσε η Washington Post, είναι ότι ο Sanders έχει ένα σαφές προβάδισμα στις μικρότερες ηλικίες, παρά το γεγονός ότι είναι “γέρος, λευκός και άνδρας”, ενώ κερδίζει κατά κράτος τον κόσμο που ενδιαφέρεται για ουσιαστικές αλλαγές στην οικονομία, που αφορούν τις συνθήκες ζωής του αμερικανικού λαού. Αυτά τα στοιχεία, το 2020, εκλέγουν Πρόεδρο στην Αμερική και φυσικά όλοι καταλαβαίνουν πόσο μεγάλος είναι αυτός ο “κίνδυνος”. Την ίδια στιγμή, σε ένα ακόμα πολύ σημαντικό μετρήσιμο στοιχείο, ο Sanders είναι ο υποψήφιος που έχει συγκεντρώσει εισφορές από τους περισσότερους μεμονωμένους υποστηρικτές, κάτι που δείχνει ότι τεράστια κομμάτια του αμερικανικού πληθυσμού είναι έτοιμα να στηρίξουν μια “σοσιαλιστική” αλλαγή.



Ο πολιτικός σεισμός του Sanders θα συνεχιστεί, άγνωστο μέχρι πότε, προσθέτοντας πολλά ενδιαφέροντα στοιχεία στο πώς το σύστημα ουσιαστικά καταστρατηγεί τη δημοκρατία μέσα στην έδρα του, εκεί που βρίσκει το ίδιο πολιτικά αδιέξοδα. Η Iowa ήταν η πρώτη πράξη ενός μεγάλου έργου που αναμένεται να εξελιχθεί μέχρι το ερχόμενο καλοκαίρι. Ακόμα κι αν ο Sanders δεν κερδίσει τελικά το χρίσμα ενός εχθρικού προς αυτόν κόμμα, που κάνει ότι μπορεί για να ξαναβγεί ο Trump, σίγουρα έχει αφήσει ήδη μια πολύ σημαντική παρακαταθήκη που πρέπει να μεταφραστεί σε οργανωμένη πολιτική δράση, από την αφηρημένη υποστήριξη με την οποία εκφράζεται αυτή τη στιγμή.
Comments are closed.