To Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (Moderna Museet) της Στοκχόλμης θα το βρείτε στο ειδυλλιακό νησάκι Skeppsholmen στο οποίο φτάνει κανείς από το κέντρο της πόλης μέσω μίας σύντομης ξύλινης γέφυρας. Για να φτάσω, ανέβηκα σε ένα μικρό ύψωμα – ένα από τα πολλά της πόλης – για να αντικρίσω μία ολόκληρη πλατεία αφιερωμένη στην τέχνη. Το Moderna Museet, παλιότερα κτίριο του πολεμικού ναυτικού, περιτριγυριζόταν από μικρότερες γκαλερί, ατελιέ, εκθέματα, ανάμεσα στη φύση και με μία εκτενή θέα του λιμανιού της πρωτεύουσας μπροστά από χρωματιστά σπίτια και πολύ πράσινο. Η επίσκεψη στο μουσείο ήταν προγραμματισμένη. Για την ακρίβεια, επισκέφθηκα την ιστοσελίδα του και με ενθουσιασμό διαπίστωσα πως η είσοδος στις μόνιμες εκθέσεις του μουσείου ήταν δωρεάν για όλους! Το πρώτο στοιχείο που με προιδέασε θετικά για την επίσκεψη ήταν η φροντίδα με την οποία παρουσίαζαν το έργο τους στο διαδίκτυο: αναλυτικές περιγραφές των εκθέσεων, όλες διαθέσιμες κατ’ αντιστοιχία 1-1 και στα αγγλικά, διαδικτυακά μαθήματα τέχνης, υποτροφίες για μαθητές λυκείου και όχι μόνο, διαδραστικές καλλιτεχνικές δραστηριότητες, ακόμη και σύλλογος φίλων του μουσείου. Στην είσοδο του μουσείου βρίσκεται μία καφετέρια, ένας ιδιαίτερα προσφιλής χώρος εστίασης για τους επισκέπτες των σουηδικών μουσείων (βλ. Fotografiska Museet). Λίγο πιο πέρα, δύο καθιστικά σε μορφή βιβλιοθήκης, με ποικιλία αναγνωσμάτων αλλά και iPad για το συνοδευτικό οπτικό υλικό. Σε άλλο τμήμα του μουσείου υπήρχε εστιατόριο, αλλά και χώρος όπου μικρά παιδιά μπορούν να παίζουν ή να ασχολούνται με άλλες δραστηριότητες. Σε εκείνο το τμήμα στεγάζεται και το Σουηδικό Κέντρο Αρχιτεκτονικής και Σχεδίου, πράγμα που υποψιάζεται κανείς εάν ακολουθήσει τη μυρωδιά του φημισμένου φρεσκοκομμένου σκανδιναβικού ξύλου. Από άποψη οργάνωσης, καθαριότητας και αισθητικής το μουσείο είναι ένα κόσμημα.
Η μόνιμη έκθεση, που στην πραγματικότητα δεν είναι μόνιμη καθώς ανανεώνεται ανά τακτά χρονικά διαστήματα, φιλοξενεί έργα από τις αρχές του 20ου αιώνα μέχρι σήμερα. Στην είσοδο υπάρχει μία περιγραφή που μας καλεί να απολαύσουμε όσα από τα 140.000 συνολικά έργα εκθέτει σήμερα το μουσείο και “να ανοίξουμε το μυαλό μας, να εμπνευστούμε με νέες ιδέες και να αφυπνήσουμε τα συναισθήματά μας”. Στην πρώτη αίθουσα βλέπω έργα με βασικό θέμα τον πολιτικό ακτιβισμό. Βασικός άξονας – πρόταση από την πλειοψηφία των καλλιτεχνών η συμμετοχή των γυναικών σε μία επανάσταση (sic) αυτοπροσδιορισμού και αυτοαποδοχής. Στη συνέχεια επισκέπτομαι την αίθουσα προβολής ενός έργου του Arthur Jafa με θέμα το ρατσισμό στην Αμερική. Μία σύνθεση αισθητικά πρωτότυπη, βασισμένη στην υφή, τον ήχο, παίζοντας με το δίπολο φόβου – ανακούφισης στα πλάνα του, με έντονη ενσωμάτωση σκηνών της σύγχρονης αμερικανικής κουλτούρας. Εντύπωση μου κάνει στη συνέχεια η συλλογή του Cady Noland σχετικά με την οπλοκατοχή, την ψυχοπάθεια και την αγάπη μεγάλου μέρους των Αμερικανών για τις διασημότητες. Η συλλογή παίζει με τις υφές και τον ήχο, προτείνοντας έναν προβληματισμό και ως προς την αισθητική της κουλτούρας των Ηνωμένων Πολιτειών σήμερα.
Κατευθύνομαι στο δεύτερο μέρος του μουσείου, αφιερωμένο κατά μεγάλο μέρος σε έναν από τους διασημότερους αρχιτέκονες του εικοστού αιώνα: το Σουηδό Sigurd Lewerentz. Η δουλειά του κατά μεγάλο μέρος εστιαζόταν σε εκκλησίες, κοιμητήρια, προσόψεις κτηρίων και τοπία. Η έκθεση περιλάμβανε χειρόγραφα σχέδια, μινιατούρες και πλάνα του Lewerentz για αεροδρόμια, καταστήματα και άλλους εσωτερικούς χώρους. Η έκθεση αυτή, ίσως η μεγαλύτερη που αφιερώθηκε ποτέ σε Σουηδό αρχιτέκτονα κατά το Moderna Museet, συνοδεύεται από installations άλλων καλλιτεχνών. Συνολικά, το περιεχόμενο της έκθεσης με έκανε να αναρωτηθώ για ποιο λόγο η καθημερινή εμπορική κουλτούρα απεικονίζεται απλά περιγραφικά στην τέχνη. Θεωρώ ότι η συνολική θεματολογία αντικατοπτρίζει τρέχοντες κοινωνικούς προβληματισμούς, ωστόσο συζητά τα τεκταινόμενα των Ηνωμένων Πολιτειών, ως προέκταση ουσιαστικά των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Ταυτόχρονα, ενώ τα έργα έχουν ένα ξεκάθαρο και συνήθως ενιαίο πολιτικό μήνυμα, συνήθως περιορίζονται σε άστοχη απόδοση ευθυνών, χωρίς κάποια ουσιαστική πρόταση. Ένα μουσείο μοντέρνας τέχνης είναι βέβαια ένα καζάνι ενεργής συζήτησης και παράλληλα δε λείπουν και έργα που άπτονται και ευρωπαικών ζητημάτων, όπων η αντιμετώπιση των ιθαγενών Sami από το Σουηδικό κράτος από το 1940, στα έργα του Anders Sunna.
Το Moderna Museet είναι ένας προορισμός που σίγουρα αξίζει να επισκεφθεί κανείς, να απολαύσει την αισθητική εμπειρία που προσφέρει και να προβληματιστεί σε όσα θέματα ανοίγονται για κοινωνία μας μέσα από τα έργα που εκτίθενται. Η οργάνωση, η αισθητική, η φιλικότητα του περιβάλλοντος στον καθημερινό άνθρωπο και η εγγύτητα των δραστηριοτήτων του με την κοινωνία πρέπει να αποτελέσει παράδειγμα και για μουσεία άλλων χωρών. Σε μία κοινωνία όπου οι νέοι έχουν την ευκαιρία να δουλέψουν τόσο άμεσα δίπλα σε καλλιτέχνες, να εξερευνήσουν επαγγελματικές επιλογές σε καλλιτεχνικούς φορείς, να διδάξουν και να έρθουν σε επαφή με την τέχνη σε ένα κλίμα χαλαρό και φιλόξενο, σίγουρα γεννιούνται ιδέες και άνθρωποι που εκτιμούν την τέχνη.
Comments are closed.