Ήταν 9 Αυγούστου του 1942 όταν ένας από τους πιο ηρωικούς αγώνες ποδοσφαίρου διεξήχθη στο Κιέβο. Περίπου ένα χρόνο νωρίτερα, στις 19 Σεπτεμβρίου του 1941, οι Ναζί κατέλαβαν την πρωτεύουσα της πρωτεύουσας και μεγαλύτερης πόλης της Σοβιετικής Δημοκρατίας της Ουκρανίας. Την εισβολή ακολούθησε η εξόντωση 33,000 Εβραίων. Μέσα στο χρόνο που ακολούθησε εκατομμύρια σοβιετικοί πολίτες είχαν χάσει τη ζωή τους είτε μέσα στις κατεχόμενες πόλεις, είτε στα πεδία των μαχών απέναντι στο θηριώδη κατακτητή.
Μέσα στην ίδια την Ουκρανία οι ορδές των εθνικιστών, που επιθυμούσαν την απεξάρτηση από τη Σοβιετική Ένωση συμμάχησαν με τους εισβολείς, συμβάλλοντας στις τεράστιες επιπτώσεις της εγκληματικής κατοχής, που είχε ως αποτέλεσμα το θάνατο 5-7 (ανάλογα με τις πηγές) εκατομμυρίων Ουκρανών πολιτών.
Οι Ναζιστικές αρχές, ωστόσο, επιθυμούσαν να εγκατασταθούν ως εξουσία μιας λειτουργικής κοινωνίας, θεωρώντας ότι κάθε κατεχόμενο έδαφος αποτελούσε ουσιαστικά κομμάτι της επεκτεινόμενης αυτοκρατορίας τους. Σ’αυτό το πλαίσιο προσπάθησαν να δημιουργήσουν ξανά μια υποτυπώδη κοινωνική ζωή, η οποία περιελάμβανε φυσικά και το ποδόσφαιρο. Ωστόσο, κάθε κοινωνική δραστηριότητα, όπως συνέβαινε για πάνω από μια δεκαετία και στα γερμανικά εδάφη, δε μπορούσε να ξεφεύγει από τα όρια του ελέγχου της τερατώδους εξουσίας και σε πολλές περιπτώσεις αποτελούσε απλά μια παρωδία της πραγματικής ζωής.
Κάτι τέτοιο ήταν και το πρωτάθλημα που ξεκίνησε το καλοκαίρι του 1942 στην Ουκρανία, εκεί όπου Ουκρανικές ομάδες συμμετείχαν, απέναντι σε ομάδες που εκπροσωπούσαν τη Γερμανία, την Ουγγαρία, και τη Ρουμανία, αποτελούμενες δηλαδή από στρατιώτες χωρών που συμμαχούσαν με τις δυνάμεις του Άξονα.
Μία από τις Ουκρανικές ομάδες που συμμετείχαν σε αυτό το τουρνουά ήταν η FC Start. Ο συγκεκριμένος σύλλογος αποτελούσε ουσιαστικά μία σύνθεση παιχτών από διάφορους συλλόγους. Οι καταγραφές των παιχτών που αποτελούσαν την ομάδα έχουν ουσιαστικά βρεθεί από ιστορικές έρευνες και δεν ήταν καταχωρημένες με επίσημο τρόπο στο αρχείο κάποιου θεσμού, καθώς όλοι οι θεσμοί του κατοχικού καθεστώτος είχαν αντικαταστήσει τους προηγούμενους θεσμού, ενώ προφανώς διαλύθηκαν μετά την απελευθέρωση. Ωστόσο, από τις καταγραφές έχει βρεθεί ότι τουλάχιστον 3 παίχτες από τη Locomotyv Κιέβου, οι Σουχάρεφ, Χοτσαρένκο και Σότνικ, αποτελούσαν μέλη του συλλόγου.
Από την άλλη μεριά, οι Ναζί, με τη βοήθεια του ποδοσφαιράνθρωπου Γκεόργκι Ντμιτρίεβιτς Σβέτσοφ, προσπάθησαν να εντάξουν σε ένα γερμανικό σύλλογο τους ποδοσφαιριστές της μεγαλύτερης Ουκρανικής ομάδας, της Δυναμό Κιέβου. Ωστόσο, οι παίχτες της Δυναμό δεν ακολούθησαν και αντ’αυτού οργανώθηκαν γύρω από τον τερματοφύλακα Τρούσεβιτς, που μετέτρεψε το φούρνο που δούλευε στο χώρο που γεννήθηκε η ομάδα της ποδοσφαιρικής Ουκρανικής αντίστασης. Έτσι, διάφοροι ποδοσφαιριστές που είχαν αγωνιστεί είτε στη Δυναμό είτε σε άλλους συλλόγους πριν τον πόλεμο στήριξαν τη δημιουργία της FC Start. Το γήπεδο της ομάδας βρισκόταν στη δυτική μεριά του Κιέβου και τα απομεινάρια του υπάρχουν ως σήμερα δίπλα στην οδό Ροστυσλάβσκα.
Οι επίσημοι αγώνες του υποτυπώδους πρωταθλήματος υπό τη Ναζιστική ηγεσία ξεκίνησαν τον Ιούνη του 1942. Οι αναφορές για τα αποτελέσματα ποικίλουν, ωστόσο όλες δείχνουν ότι η FC Start ήταν ένας από τους ισχυρότερους συμμετέχοντες, καθώς κέρδισε τις Ουκρανικές ομάδες Ρουχ (μια ομάδα συνεργατών των Ναζί) και Σπορτ, 3 Ουγγρικές στρατιωτικές ομάδες, μία ομάδα του γερμανικού πυροβολικού και μια ομάδα του γερμανικού σιδηροδρόμου.
Ύστερα από αυτό το ξεκίνημα η Start θα αντιμετώπιζε τη Flakelf, την προμετωπίδα του ναζιστικού καθεστώτος, την πιο δυνατή από τις γερμανικές ομάδες. Ο πρώτος αγώνας μεταξύ των 2 ομάδων ορίστηκε στις 6 Αυγούστου του 1942. Εκεί η Start διέλυσε τη γερμανική ομάδα με σκορ 5-1. Αυτό το αποτέλεσμα ήταν αρκετά δύσκολο να χωνέψουν οι κατακτητές, που όρισαν άμεσα έναν επαναληπτικό αγώνα. Ωστόσο, ο επαναληπτικός αγώνας δεν ήταν τόσο …ειρηνικός όπως το πρώτο ματς, στο οποίο οι Γερμανοί ήταν σίγουροι για την επερχόμενη νίκη τους.
Στις 9 του Αυγούστου ο διαιτητής του αγώνα, ένας Ναζί αξιωματικός, επισκέφθηκε τα αποδυτήρια της Start για να εφιστήσει την προσοχή στους ντόπιους ποδοσφαιριστές όσο αφορά 2 πράγματα: να χαιρετίσουν ναζιστικά και να σεβαστούν τους κανόνες, κάτι που όπως φάνηκε αφορούσε τη δική του ερμηνεία των κανόνων, καθώς διάφορες αναφορές κατέγραψαν την αδυναμία του διαιτητή να σφυρίξει τα φάουλ που έκαναν οι παίχτες της Flakelf.
Πέραν αυτής της αναφοράς, ωστόσο, καταγράφηκαν από τους μάρτυρες των γεγονότων και οι προσπάθειες των γερμανικών αρχών να “προειδοποιήσουν” τους Σοβιετικούς ποδοσφαιριστές για τον κίνδυνο …μπελάδων στην περίπτωση που δεν έχαναν αυτό τον αγώνα. Οι ίδιες μαρτυρίες αναφέρουν ότι όλο αυτό το σκηνικό οδήγησε σε ένα πανδαιμόνιο στα αποδυτήρια της FC Start πριν τον αγώνα, με άλλους να θέλουν να παρατήσουν το πρωτάθλημα και άλλους να θέλουν να βγουν και να κερδίσουν. Τελικά όπως φάνηκε από το αποτέλεσμα, που ποτέ δεν αμφισβήτησε κανείς, η δεύτερη άποψη ήταν αυτή που υπερίσχυσε, με τη Start να βγαίνει στο γήπεδο και να κερδίζει με σκορ 5-3 τους κατακτητές, για δεύτερη φορά μέσα σε λίγες μέρες – μπροστά στα βλέμματα περισσότερων από 6,000 θεατών.
Οι νικητές εκείνου του αγώνα θα παραλάμβαναν τα βραβεία τους, που είναι αυτά που αμφισβητούνται ως σήμερα. Η αναγέννηση του ιδιόρρυθμου εθνικισμού και το ξαναγράψιμο της ιστορίας τις τελευταίες δεκαετίες προσπαθεί να θολώσει τα νερά όσο αφορά την τύχη εκείνων των νικητών. Η συστηματική αυτή προσπάθεια επιχειρεί να δείξει ότι το παιχνίδι έληξε και κυριάρχησε φιλικό κλίμα. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να είναι αλήθεια, όμως ακόμα κι έτσι, αυτό δεν αλλάζει το γεγονός ότι οι ποδοσφαιριστές της Start στη συνέχεια συνελήφθησαν, βρέθηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης ή εκτελέστηκαν από τους Ναζί. Καθώς αυτή η αλήθεια είναι δύσκολο να κρυφτεί, γίνεται απλά μια αποσύνδεσή της με το γεγονός ότι οι ποδοσφαιριστές αυτοί συμμετείχαν σ’εκείνο το παιχνίδι.
Από την άλλη, η Σοβιετική Ένωση μετά τον πόλεμο αναγνώρισε τον ηρωισμό των παιχτών της FC Start καταγράφοντας πλήρως την ιστορία τους και φτιάχνοντας ένα μνημείο στο γήπεδο που διεξήχθη η αναμέτρηση, αντίστοιχο με αυτά των εκατομμυρίων σοβιετικών που έδωσαν τη ζωή τους παλεύοντας απέναντι στη ναζιστική βαρβαρότητα.
Αυτό που επιβεβαιώνει όλη αυτή η αντιπαράθεση είναι κάτι πολύ μεγαλύτερο: οι ποδοσφαιριστές της FC Start δεν ήταν απλά κάποιοι τυχαίοι καλοί ποδοσφαιριστές, ήταν αγωνιστές απέναντι στον κατακτητή μέσα κι έξω από το γήπεδο – αυτή τους τη στάση πλήρωσαν με τη ζωή τους, είτε για τα γκολ που έβαλαν, είτε για την οργάνωση της αντίστασης στην κατεχόμενη κοινωνία τους. Το παιχνίδι της 9ης Αυγούστου του 1942 θα τους θυμίζει για πάντα, στις γενιές που πάντα θα αγωνίζονται για την κοινωνία και το ποδόσφαιρο που οι λαοί θα παίζουν ελεύθεροι.
