Για πρώτη φορά, μέρος του κρανίου ενός από τα πιο σημαντικά είδη που αποτελούν προγόνους του ανθρώπου (H. Sapiens) βρέθηκε στην Αφρική. Το κρανίο φωτίζει ένα εξαιρετικά σημαντικό στάδιο της εξέλιξης του είδους μας.
Το κρανίο βρέθηκε το 2016. Ο Yohannes Haile-Selassie, από το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Cleveland, βρισκόταν σε ανασκαφή με τους συνεργάτες του στην τοποθεσία του Woranso-Mille στην Αιθιοπία. Μια μέρα, κάποιος ντόπιος, ο Ali Bereino, πλησίασε τον Haile-Selassie με ένα οστό άνω γνάθου ανθρωποειδούς που είχε βρει.
Ο Haile-Selassie ακολούθησε τον Bereino στο σημείο που βρέθηκε το οστό και καθώς ο ίδιος είπε “τρία μέτρα μακριά από την άνω γνάθο βρέθηκε το υπόλοιπο κεφάλι”. Η ομάδα της ανασκαφής ξεκίνησε τη μελέτη στο περιβάλλον ιζηματογενές υλικό, μεγάλο μέρος του οποίου ήταν θαμένα κάτω από μια στήλη μισού μέτρου από κατσικίσια κόπρανα. Ωστόσο, αυτή η δυσάρεστη εργασία αποκάλυψη πολλά σημαντικά κομμάτια του κρανίου, συμπεριλαμβανομένων και μερικών από το αριστερό ζυγωματικό.
Το κρανίο φαίνεται να ανήκε σε αρσενικό. Δεδομένης της κατάστασης των δοντιών του (φθοράς) θα έπρεπε να ήταν ένα μεγάλο σε ηλικία άτομο όταν πέθανε. Βασιζόμενοι στα περιβάλλοντα πετρώματα οι ερευνητές υπολόγισαν ότι το άτομο έζησε πριν από περίπου 3.8 εκατομμύρια χρόνια.
Απ’ευθείας πρόγονοι (;)
Η ομάδα πλέον χαρακτήρισε το κρανίο συνδέοντάς το με το είδος Australopithecus anamensis. Ο Αυστραλοπίθηκος είναι το βασικό ανθρωποειδές που έζησε στην Αφρική μεταξύ 4 και 2 εκατομμυρίων χρόνων πριν τη χρονολογία μας – αρκετά εκατομμύρια χρόνια μετά το διαχωρισμό των προγόνων μας από εκείνους των χιμπατζήδων, που αποτελούν τους κοντινότερους εν ζωή γενετικούς συγγενείς μας. Βάδιζαν όρθιοι, αλλά ο εγκέφαλός τους ήταν μικρότερος απ’τον δικό μας. Αρκετά είδη του Αυστραλοπίθηκου είναι γνωστά, συμπεριλαμβανομένου του Australopithecus afarensis, το είδος στο οποίο ανήκει το απολίθωμα της ξακουστής “Lucy”.
Η σημασία του A. anamensis έγκειται στο γεγονός ότι είναι το παλιότερο γνωστό είδος Αυστραλοπιθήκου. Περιγράφηκε για πρώτη φορά το 1995 και θεωρείται ότι έζησε πριν περίπου 4 εκατομμύρια χρόνια.
Σύμφωνα με τις αναλύσεις της ερευνητικής ομάδας, οι ιδέες μας για την πρώιμη εξέλιξη του Αυστραλοπίθηκου μάλλον χρειάζεται να επανεξεταστούν.
Οι περισσότεροι ανθρωπολόγοι συμφωνούν ότι ο A. anamensis είναι ο πρόγονος του ύστερου είδους του A. afarensis. Είναι και παλιότερο είδος αλλά έχει και περισσότερες ομοιότητες με τους πιθήκους.
Ωστόσο, η Stephanie Melillo, μέλος της ερευνητικής ομάδας από το Ινστιτούτο Max Planck της Λειψίας υποστηρίζει ότι αυτή η αφήγηση τώρα βρίσκεται υπό αμφισβήτηση.
Πιο συγκεκριμένα, αυτό που πολλοί πιστεύουν είναι ότι η εξέλιξη από τον A. anamensis στον A. afarensis έγινε με αναγένεση, δηλαδή μέσω μιας διαδικασίας που ένα είδος μεταμορφώνεται εξελιχτηκά σε ένα ολοκληρωτικά καινούριο. Μάλιστα, η συγκεκριμένη περίπτωση ήταν μία από τις πιο χαρακτηριστικές της αναγένεσης όσο αφορά το σύνολο των γνωστών απολιθωμάτων.
Η ομάδα συνέκρινε το νέο κρανίο του A. anamensis με άλλα από ανθρωποειδή, καθώς και από γορίλες και χιμπαντζήδες. Κατέληξαν ότι ένα κομμάτι μετωπιαίου οστού ηλικίας 3.9 εκατομμυρίων χρόνων ανήκει στην πραγματικότητα σε A. afarensis. Καθώς αυτό είναι αρχαιότερο από το νεοανακαλυφθέν κρανίο του A. anamensis, το παλιότερο είδος δε θα μπορούσε να έχει μεταμορφωθεί εξελιχτικά στο νεότερο. Αντιθέτως, όπως υποστηρίζουν οι ερευνητές, ο πληθυσμός του Α. anamensis θα πρέπει να είχε χωριστεί σε δύο ομάδες, με την πρώτη να μετεξελίσσεται σε A. afarensis και τη δεύτερη να συνεχίζει να ζει ως A. anamensis για ακόμα 100.000 χρόνια περίπου.
Οι γνώμες των ανθρωπολόγων φαίνεται να διχάζονται αυτή τη στιγμή ως προς το συγκεκριμένο ερώτημα, καθώς πολλοί θεωρούν ότι είναι αρκετά επικίνδυνο να κάταλήγει κανείς σε ένα τόσο βαρυσήμαντο συμπέρασμα έχοντας μόνο ένα δείχμα από κρανίο του A. anamensis.
Ωστόσο, μια άλλη πτυχή της σημασίας της συγκεκριμένης ανακάλυψης είναι ότι το κρανίο του Australopithecus anamensis δίνει μεγαλύτερες πιθανότητες σε άλλα απολιθώματα να ανήκουν σε ανθρωποειδή και όχι σε είδη πιθήκων που δε συνεχίστηκε η εξέλιξή τους, όπως έχει κατά καιρούς προταθεί. Αυτά τα είδη περιλαμβάνουν τον Ardipithecus ramidus, που έζησε πριν 4.4 εκατομμύρια χρόνια, καθώς και τον Sahelanthropus tchadensis, που έζησε πριν από 6 εκατομμύρια χρόνια.
Comments are closed.