Paul Krugman: Αύξηση της “Εθνικής Ακαθάριστης Εξαθλίωσης” στις ΗΠΑ

Με ένα σύντομο άρθρο του, στην εφημερίδα New York Times, ο Νομπελίστας οικονομολόγος, Paul Krugman, περιγράφει την παρούσα κατάσταση της αμερικανικής οικονομίας. Στο άρθρο του εξηγεί μερικά από τα σημάδια της βαθειάς ύφεσης στην οποία έχει επέλθει η μεγαλύτερη καπιταλιστική οικονομία του πλανήτη, κατά την περίοδο της πανδημίας που βρίσκεται σε εξέλιξη.

Βασικό σημείο της κριτικής του αφορά τα φαινομενικά “αισιόδοξα” στοιχεία που δείχνει η οικονομία των ΗΠΑ, τον τελευταίο μήνα. Σύμφωνα με αυτά, το ΑΕΠ δείχνει να αυξάνεται, ενώ αντίστοιχα ανοδική είναι και η πορεία των τιμών στο Χρηματιστήριο. Ποιο είναι λοιπόν το πρόβλημα κατά τον Krugman;

Άλλο οι οικονομικοί δείκτες, άλλο οι συνθήκες διαβίωσης

Ο οικονομολόγος αναφέρει μια σειρά από στοιχεία, που δείχνουν ότι οι δείκτες της καπιταλιστικής ευφορίας δεν αφορούν τις συνθήκες ζωής του πληθυσμού σε μια χώρα.

Το πρώτο παράδειγμα που αναφέρει αφορά τις χρηματιστηριακές τιμές. Σύμφωνα με στοιχεία της Τράπεζας Ομοσπονδιακών Αποθεμάτων του St. Louis, περισσότερες από τις μισές μετοχές που κυκλοφορούν στη χρηματαγορά, ανήκουν στο 1% των Αμερικανών, τη στιγμή που το φτωχότερο 50% του πληθυσμού κατέχει μόνο το 0.7% της αγοράς.

Το δεύτερο στοιχείο που ασκεί κριτική είναι η πορεία της ανεργίας στις ΗΠΑ. Μετά από μια μακρά περίοδο με δεκάδες εκατομμύρια νέα ανέργους, στα αποτελέσματα του “Αυγούστου” (ο ίδιος ο Krugman τοποθετεί σε εισαγωγικά) αναφέρεται μια αύξηση στις θέσεις εργασίας, της τάξης του 1.4 εκατομμυρίων θέσεων. Ωστόσο, όπως εξηγεί ο συντάκτης, ακόμα κι αν αυτό φαίνεται αισιόδοξο, δεν ανταποκρίνεται παρά σε μια μικρή “διόρθωση” ενός βυθίσματος της αγοράς εργασίας που συνέβη στα τέλη Ιούλη, καθώς τα στοιχεία κάθε μήνα λαμβάνονται στο τέλος της δεύτερης εβδομάδας του (γι’αυτό και τα εισαγωγικά).

Το τρίτο στοιχείο είναι τα ταξικά χαρακτηριστικά της εξαθλίωσης. Η χειροτέρευση των συνθηκών διαβίωσης δεν αφορά όλους το ίδιο. Πιο συγκεκριμένα, η κρίση σε συνδιασμό με τα μέτρα κατά της πανδημίας, έχουν χτυπήσει τον τομέα του επισιτισμού και των ξενοδοχείων, με την ανεργία στους δύο τομείς να βρίσκεται γύρω στο 25%. Οι εργαζόμενοι στους τομείς αυτούς είναι συνήθως φτωχότεροι και λιγότερο ειδικευμένοι σε σύγκριση με άλλους κλάδους.

Πανδημία που καλπάζει, χωρίς οικονομικά μέτρα αντιμετώπισης

Αντίστοιχη απαισιοδοξία με την πορεία της ανεργίας δημιουργούν και τα στοιχεία της εξέλιξης της πανδημίας. Αν και κάποια στιγμή στο τέλος του καλοκαιριού φάνηκε να πιάνουν ένα επίπεδο χαμηλό στις ΗΠΑ, η επανεκκίνηση των σχολικών μονάδων αναμένεται άμεσα να αυξήσει και πάλι τον αριθμό των ασθενών και των θανάτων. Έτσι, κανείς δε μπορεί να περιμένει άμεσα φως στο τούνελ, χωρίς ωστόσο να υπάρχουν τα οικονομικά μέτρα που θα εμποδίσουν την περεταίρω εξάπλωση της εξαθλίωσης.

Τα βοηθήματα των $600, που δε φτάνουν ούτε για το μισό νοίκι στις φτωχές περιοχές των περισσότερων αμερικανικών πόλεων, σταμάτησαν να δίνονται. Άλλα βοηθήματα που έχουν ανακοινωθεί από τον Πρόεδρο Trump, ενδέχεται να τα “δουν” στον τραπεζικό τους λογαριασμό ελάχιστοι Αμερικανοί, λόγω των προϋποθέσεων που ισχύουν.

Ποιος φταίει; Ποια είναι η λύση;

Ο Krugman, στην κατακλείδα του ασκεί έντονη κριτική στην αμερικανική κυβέρνηση και τον ίδιο τον Πρόεδρο για τη διαχείριση αυτής της κρίσης, βασιζόμενος στα στοιχεία που επιβεβαιώνουν την αλματώδη αύξηση της εξαθλίωσης. Ωστόσο, είναι άραγε μόνο η συγκεκριμένη διαχείριση που αποτυγχάνει, ή την ίδια τύχη θα είχε και κάθε άλλη, στα πλαίσια του ίδιου κοινωνικοοικονομικού σχηματισμού, που (σύμφωνα με τα στοιχεία που παραθέτει ο Krugman) το 1% κατέχει περισσότερο από το 50% του πλούτου;